مدت زمان داوری در قانون ایران | مهلت، آثار و نمونه رأی قضایی

مقدمه

داوری راهی سریع و تخصصی برای حل اختلافات قراردادی است، اما داوری هم بدون زمان‌بندی و رعایت مهلت قانونی، می‌تواند منجر به ابطال رأی شود. مدت زمان داوری از آن نکاتی است که هم برای طرفین اختلاف و هم داور، اهمیت حیاتی دارد. در این پست به زبان ساده و همراه با استناد قانونی، تمام نکات مرتبط با مدت داوری را بررسی می‌کنیم.

مدت داوری چیست و چرا اهمیت دارد؟

مدت داوری، بازه زمانی مشخصی است که داور باید اختلاف طرفین را بررسی و رأی نهایی را صادر کند.
 اگر داور از این مهلت عبور کند، رأی صادرشده کاملاً قابل ابطال است؛ حتی اگر رأی از نظر ماهوی صحیح باشد!

ماده ۴۸۴ قانون آیین دادرسی مدنی: تعیین مدت داوری

ماده ۴۸۴:
مدت داوری را طرفین تعیین می‌کنند. اگر طرفین مدت داوری را معین نکرده باشند، مدت داوری سه ماه از تاریخ قبول داور است. این مدت، با توافق طرفین قابل تمدید است.

نکات کاربردی:

• اگر مدت داوری در قرارداد تعیین شود، ملاک همان مدت خواهد بود.
• اگر مدت مشخص نشود، قانوناً سه ماه از تاریخ قبول داور در نظر گرفته می‌شود.
• طرفین می‌توانند تا پیش از اتمام مدت داوری، مدت را با توافق تمدید کنند.

تبصره ماده ۴۸۴: سرنوشت داوری پس از اتمام مدت

تبصره:
در مواردی که داوران نتوانند در مدت مقرر رأی بدهند و طرفین مدت را تمدید نکرده باشند، داوری منتفی است و رسیدگی به اختلاف در صلاحیت دادگاه خواهد بود.

نتیجه مهم:

• اگر مهلت داوری تمام شود و تمدید نشود، داور صلاحیتش را از دست می‌دهد و ادامه اختلاف در دادگاه رسیدگی خواهد شد.
• رأی صادرشده پس از پایان مدت، هیچ اعتباری ندارد.

ماده ۴۶۵: آغاز مدت داوری از چه زمانی است؟

ماده ۴۶۵:
مدت داوری از روزی شروع می‌شود که داوران قبول داوری کرده و موضوع اختلاف و شرایط داوری و مشخصات طرفین و داوران به همه آن‌ها ابلاغ شده باشد.

نکته:

• صرف تعیین داور کافی نیست؛ باید قبولی کتبی و رسمی داور و ابلاغ موضوع اختلاف به همه طرفین و داوران انجام شود تا مدت داوری شروع شود.
• تاریخ قبول داوری و ابلاغ، ملاک محاسبه مدت است.

بند ۴ ماده ۴۸۹: ابطال رأی داور صادر شده خارج از مدت

بند ۴ ماده ۴۸۹:
رأی داور پس از انقضای مدت داوری صادر شده باشد.

نتیجه عملی:

• صدور رأی حتی یک روز پس از پایان مدت داوری، باعث ابطال رأی می‌شود.
• دادگاه به همین دلیل و بدون بررسی ماهیت پرونده، رأی داور را ابطال می‌کند.

نمونه رأی قضایی: ابطال رأی داور خارج از مدت

شماره دادنامه: ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۱۵۰۰۶۷۹
مرجع: دادگاه تجدیدنظر استان تهران
خلاصه رأی:
در این پرونده، دادگاه به دلیل صدور رأی داور بعد از انقضای مدت قانونی داوری و استناد به بند ۴ ماده ۴۸۹ و ماده ۴۶۵ قانون آیین دادرسی مدنی، رأی داور را باطل اعلام کرد و رسیدگی اختلاف را در صلاحیت دادگاه دانست.

نکات کلیدی برای جلوگیری از ابطال رأی داور به خاطر مدت

• مدت داوری را در قرارداد دقیق و معقول تعیین کنید.
• قبولی داور و ابلاغ موضوع اختلاف را حتماً کتبی و مستند انجام دهید.
• در صورت نیاز به تمدید مدت، حتماً توافق کتبی و قبل از پایان مهلت انجام شود.
• اگر مدت تمام شد و تمدید نشد، داور دیگر حق صدور رأی ندارد و ادامه دعوا فقط از مسیر دادگاه ممکن است.

نتیجه‌گیری و توصیه

مدت زمان داوری یکی از نکات فنی و حیاتی در هر داوری است. غفلت از آن می‌تواند تمام فرآیند داوری را بی‌اثر کند و رأی داور را به سادگی در دادگاه باطل کند. اگر قصد تنظیم قرارداد داوری، پیگیری دعوای داوری یا اعتراض به رأی داور را دارید، مشاوره با وکیل متخصص داوری می‌تواند از بروز ضررهای غیرقابل جبران جلوگیری کند.

ارتباط با وکیل متخصص داوری

من، مهدی سلمانیان، وکیل پایه یک دادگستری و دانش‌آموخته ارشد حقوق خصوصی دانشگاه تهران، سال‌هاست که به صورت تخصصی در حوزه داوری و ابطال رأی داوری فعالیت می‌کنم. برای مشاوره تخصصی درباره مدت داوری یا هر پرسش حقوقی مرتبط، از طریق سایت یا تماس تلفنی در خدمت شما هستم.

سوالات متداول (FAQ)

۱. اگر مدت داوری در قرارداد ذکر نشده باشد، چقدر زمان داریم؟
سه ماه از تاریخ قبول رسمی داور و ابلاغ موضوع اختلاف.

۲. آیا پس از اتمام مدت می‌شود داوری را ادامه داد؟
خیر، فقط تا قبل از پایان مدت، با توافق می‌توانید مدت را تمدید کنید. بعد از آن، داوری منتفی است.

۳. اگر رأی داور بعد از اتمام مدت صادر شود چه می‌شود؟
به استناد بند ۴ ماده ۴۸۹، رأی داور قابل ابطال است و دادگاه به دعوا رسیدگی می‌کند.

۴. چه زمانی مدت داوری شروع می‌شود؟
از زمانی که داور به طور رسمی داوری را قبول کند و موضوع اختلاف به همه طرفین و داوران ابلاغ شود.