هبه کنم یا صلح؟ تفاوتها، مزایا و معایب دو شیوه مهم انتقال مال + تحلیل آراء قضایی
اگر میخواهید مال یا داراییتان را به شخصی دیگر منتقل کنید و میان «صلح» و «هبه» مردد هستید، این مقاله برای شماست.
انتقال مال از طریق عقود مختلفی ممکن است، اما دو عقد رایج و پرکاربرد در نظام حقوقی ایران، عقد هبه و عقد صلح هستند. در ادامه با استناد به مواد قانونی و آرای قضایی معتبر، تفاوتهای این دو را بررسی میکنیم تا بتوانید با چشم باز، بهترین روش را برای انتقال دارایی خود انتخاب کنید.
🔹 تعریف هبه و صلح در قانون مدنی
هبه طبق ماده ۷۹۵ قانون مدنی:
«هبه عقدی است که به موجب آن یک نفر مالی را مجاناً به دیگری تملیک میکند.»
صلح طبق ماده ۷۵۲ قانون مدنی:
«صلح ممکن است یا در مورد رفع تنازع موجود یا جلوگیری از تنازع احتمالی واقع شود، یا در مورد معامله و سایر عقود به جای آنها منعقد گردد.»
بنابراین، صلح تنها مخصوص پایان دادن به دعوا نیست، بلکه میتوان از آن بهعنوان یک ابزار انتقال مالکیت با شرایط خاص هم استفاده کرد.
🔸 چه زمانی صلح بهتر است؟
- زمانی که نمیخواهید مال بعداً پس گرفته شود و دنبال راهی قطعی برای انتقال هستید.
- اگر قصد دارید مال را به فرزند یا همسر بدهید اما امکان رجوع را از خود سلب کنید تا کسی نتواند بعداً ادعا کند که مال قابل بازگشت بوده است.
- در صورتی که بخواهید عوضی مانند پول یا ملک دیگر هم دریافت کنید، صلح معوض ابزار مناسبتری است.
📌 رأی مهم دیوان عالی کشور (رأی شماره ۳۹۰ مورخ ۱۳۸۹/۰۸/۲۵):
«چنانچه صلحنامه رسمی بدون ذکر عوض منعقد شود و قصد تملیک مجانی از آن استنباط شود، در حکم هبه است و تابع مقررات رجوع از هبه خواهد بود.»
🔻 نتیجه: صلح بدون عوض، اگر شبیه هبه باشد، ممکن است به لحاظ قضایی، قابل رجوع تلقی شود؛ پس تنظیم دقیق سند بسیار مهم است.
🔸 چه زمانی هبه بهتر است؟
- وقتی که قصد واقعی شما بخشش محض بدون دریافت هیچ چیز در مقابل است.
- در شرایطی که هنوز در حال بررسی رفتار طرف مقابل هستید و میخواهید در صورت تغییر شرایط، حق بازپسگیری (رجوع) داشته باشید.
- برای امور خانوادگی موقتی یا احساسی که میخواهید انعطافپذیر بمانید.
📌 ماده ۸۰۳ قانون مدنی:
«واهب میتواند هر وقت بخواهد از هبه رجوع کند مگر در موارد ذیل:
۱. اگر متهب پدر یا مادر یا اولاد واهب باشد.
۲. اگر هبه معوض باشد و عوض آن داده شده باشد.
۳. اگر مال هبه شده از بین رفته باشد.
۴. اگر تغییری در مال هبه شده ایجاد شود که بازگرداندن آن را ممکن نسازد.»
🔸 نکات تکمیلی
- هبه رسمی یا غیررسمی؟
هبه اموال غیرمنقول (مانند خانه یا زمین) بهتر است با سند رسمی انجام شود؛ - مفاد قرارداد صلح اهمیت بالایی دارد.
دادگاهها در تفسیر قرارداد صلح، به قصد طرفین، الفاظ و شروط آن توجه میکنند. حتی اگر ظاهر صلح باشد اما نیت واقعی هبه بوده، ممکن است تابع مقررات هبه شود. - هبه و صلح با حق سکونت یا عمریه قابل ترکیب هستند.
یعنی شما میتوانید ملک را ببخشید یا صلح کنید ولی برای خودتان تا پایان عمر، حق استفاده یا سکونت حفظ کنید. - مالیات صلح و هبه:
طبق قوانین فعلی، صلح و هبه هر دو ممکن است مشمول مالیات بر نقل و انتقال شوند. اما انتقال به فرزندان یا همسر، معمولاً از معافیتهایی برخوردار است.
✅ نتیجهگیری نهایی
اگر دنبال راهی قطعی، بدون رجوع، و با امکان شرط و تنظیم دقیق روابط حقوقی هستید، صلح را انتخاب کنید. اما اگر مایل هستید در آینده حق بازپسگیری داشته باشید یا صرفاً از روی محبت مال را میدهید، هبه گزینه بهتری است.
در هر صورت، تنظیم دقیق سند با مشورت وکیل متخصص ضروری است.
برای دریافت مشاوره تخصصی و تنظیم دقیق قرارداد صلح یا هبه، [با من در تماس باشید].
هنوز نظری برای این پست ثبت نشده است.