گواهی عدم پرداخت چک | شرایط، قانون جدید و راه‌های پیگیری
Loading

گواهی عدم پرداخت چک؛ همه چیز درباره قوانین جدید و راه‌های پیگیری

  • صفحه اصلی
  • گواهی عدم پرداخت چک؛ همه چیز درباره قوانین جدید و راه‌های پیگیری
عکس گواهی عدم پرداخت چک؛ همه چیز درباره قوانین جدید و راه‌های پیگیری

گواهی عدم پرداخت چک: راهنمای کاربردی و قوانین جدید

چک یکی از مهم‌ترین ابزارهای معامله است و برگشت خوردن چک (چک بلامحل) می‌تواند مشکلات جدی برای دارنده و صادرکننده ایجاد کند. در این مطلب به زبان ساده توضیح می‌دهیم گواهی عدم پرداخت چک چیست و چگونه باید آن را دریافت کرد، چه اقداماتی پس از برگشت خوردن چک لازم است، و بر اساس آخرین اصلاحات قانون صدور چک (به‌ویژه قانون اصلاحی ۱۳۹۷ و مقررات اجرایی ۱۴۰۰)، چه تغییرات و ضمانت‌ اجراهای جدیدی در مورد چک‌های برگشتی اعمال می‌شود. 

در خصوص اجراییه مستقیم چک در این پست بیشتر بخوانید.

گواهی عدم پرداخت چک چیست؟

گواهی عدم پرداخت سندی رسمی است که بانک به درخواست دارنده چک صادر می‌کند وقتی چک به هر دلیلی (معمولاً نبود موجودی کافی) پرداخت نشود. این گواهی که به آن اصطلاحاً برگه برگشت چک نیز گفته می‌شود، حاوی اطلاعاتی از جمله مشخصات چک، مشخصات صادرکننده و علت یا علل عدم پرداخت است. طبق قانون جدید، بانک پس از برگشت خوردن چک موظف است بلافاصله موضوع را در سامانه یکپارچه بانک مرکزی ثبت کند و یک کد رهگیری یکتا دریافت نماید. این کد رهگیری روی گواهی عدم پرداخت درج می‌شود و نشان‌دهنده ثبت رسمی برگشت چک در سیستم بانکی است. بدون این کد رهگیری و مهر بانک، گواهی عدم پرداخت اعتبار قانونی ندارد و مراجع قضایی یا اجرایی از پذیرش آن خودداری می‌کنند. بنابراین، هنگام دریافت این گواهی حتماً دقت کنید که دارای کد رهگیری و مهر بانک باشد.

نحوه دریافت گواهی عدم پرداخت از بانک

هنگامی که متوجه می‌شوید چک قابل پرداخت نیست (مثلاً موجودی حساب صادرکننده کافی نیست)، در اولین فرصت به بانک مراجعه کنید. بانک پس از بررسی حساب اگر نتواند وجه چک را پرداخت کند، به درخواست شما موظف است اقدامات زیر را انجام دهد:

  • پرداخت موجودی جزئی حساب: اگر حساب صادرکننده بخشی از مبلغ چک را داشته باشد، بانک مکلف است همان میزان را به شما پرداخت کند. شما باید مقدار دریافتی را پشت چک قید و امضا کنید و چک را تحویل بانک دهید. بانک برای مبلغ باقیمانده‌ی پرداخت‌نشده گواهی عدم پرداخت صادر خواهد کرد.
  • صدور گواهی عدم پرداخت: بانک فوراً اطلاعات چک برگشتی را در سامانه بانک مرکزی ثبت کرده و کد رهگیری دریافت می‌کند. سپس گواهی عدم پرداخت با ذکر مشخصات کامل چک و صاحب حساب، میزان کسری وجه، علت عدم پرداخت و کد رهگیری تنظیم شده و به شما تحویل می‌شود. این گواهی در واقع جانشین اصل چک برای مبلغ پرداخت‌نشده محسوب می‌شود و پایه اقدامات قانونی بعدی خواهد بود.

بانک موظف است یک نسخه از این گواهی یا اطلاعیه را به آخرین نشانی صاحب حساب (صادرکننده چک) ارسال کند تا وی را از برگشت خوردن چک مطلع نماید. پس از دریافت گواهی عدم پرداخت، اصل چک نزد بانک باقی می‌ماند (چون چک برگشتی اعتبار خود را از دست می‌دهد) و شما با در دست داشتن گواهی می‌توانید اقدامات قانونی لازم را انجام دهید.

نکته: در گذشته صرفاً مهر کردن پشت چک توسط بانک کافی بود، اما با اصلاحات جدید، داشتن گواهی رسمی با کد رهگیری اهمیت دارد. همچنین طبق قانون، اگر چک شما به سرقت یا مفقود شود یا صادرکننده دستور عدم پرداخت بدهد (مثلاً به دلیل قضایی)، بانک گواهی عدم پرداخت با ذکر علت "دستور عدم پرداخت" صادر می‌کند که سو‌ءاثر محسوب نمی‌شود (به سابقه منفی برای صادرکننده منجر نخواهد شد).

الزام ثبت چک در سامانه صیاد (قانون جدید چک)

یکی از مهم‌ترین تغییرات پس از اصلاح قانون صدور چک در سال ۱۳۹۷ (اجرایی از سال ۱۴۰۰) راه‌اندازی سامانه صیاد است. سامانه صیاد یک سامانه یکپارچه مدیریت دسته‌چک در بانک مرکزی است که تمامی چک‌های جدید (چک‌های طرح صیادی با رنگ بنفش و کد ۱۶ رقمی) باید در آن ثبت، تایید و در صورت لزوم انتقال داده شوند. ثبت چک در سامانه صیاد اجباری است و اگر چک در این سامانه ثبت نشود، از نظر قانونی اعتبار تجاری نخواهد داشت. به عبارت دیگر، چک ثبت‌نشده صرفاً یک سند عادی محسوب می‌شود و دارنده فقط می‌تواند از طریق مطالبه مدنی (دعوای حقوقی) وجه آن را مطالبه کند، اما مزایای ویژه اسناد تجاری مثل امکان صدور اجراییه فوری یا شکایت کیفری را نخواهد داشت.

برخی نکات مهم درباره قانون جدید چک (سامانه صیاد) عبارت‌اند از:

  • ممنوعیت چک در وجه حامل: دیگر نمی‌توان چک را بدون نام گیرنده (حامل) صادر کرد. صادرکننده باید هنگام صدور چک، مشخصات دریافت‌کننده را در سامانه صیاد ثبت کند. انتقال چک به شخص دیگر نیز تنها با ثبت انتقال در سامانه ممکن است و پشت‌نویسی به تنهایی کافی نیست.
  • شناسه یکتا و کد رهگیری: هر برگه چک جدید دارای شناسه ۱۶ رقمی یکتاست. این شناسه در سامانه ثبت می‌شود و در صورت برگشت خوردن چک، روی گواهی عدم پرداخت نیز درج می‌شود. همان‌طور که گفته شد، گواهی فاقد کد رهگیری قابل استفاده در مراجع قضایی نیست.
  • عدم پرداخت چک ثبت‌نشده: بانک‌ها مکلفند از پرداخت وجه چک‌هایی که در سامانه صیاد ثبت نشده‌اند خودداری کنند. بنابراین اگر به شما چکی داده شود، حتماً از صادرکننده بخواهید آن را در سامانه صیاد به نام شما ثبت کند و می‌توانید از طریق ابزارهای بانک مرکزی وضعیت ثبت چک را استعلام کنید.
  • محدودیت برای صادرکنندگان بدحساب: مطابق اصلاحات جدید، چنانچه یک چک برگشت بخورد و تا ۲۴ ساعت پس از برگشت تسویه نشود، بانک مرکزی به طور خودکار اقدامات تنبیهی را نسبت به صادرکننده اعمال می‌کند. از جمله: مسدود شدن موجودی سایر حساب‌های صادرکننده به میزان مبلغ کسری چک در همه بانک‌ها، ممنوعیت افتتاح حساب جدید یا صدور کارت بانکی جدید، محرومیت از دریافت تسهیلات بانکی و صدور ضمانت‌نامه و عدم گشایش اعتبار اسنادی تا زمانی که بدهی چک تسویه و سوءاثر آن رفع شود. این محرومیت‌ها به صورت متمرکز در شبکه بانکی اعمال می‌شود و هدف آن جلوگیری از صدور چک بی‌محل توسط افراد بدسابقه است.
نکته: رفع سوءاثر چک برگشتی (پاک شدن سابقه بد در سامانه) تنها در شرایطی ممکن است که بدهی چک پرداخته شود یا رضایت دارنده کسب گردد، یا اقدامات قانونی به نتیجه برسد. همچنین گذشتن سه سال از تاریخ گواهی عدم پرداخت بدون طرح دعوی توسط دارنده نیز باعث رفع سوءاثر می‌شود.

در خصوص ثبت چک در سامانه صیاد بیشتر بخوانید.

اقدامات قانونی برای پیگیری چک برگشتی

پس از دریافت گواهی عدم پرداخت، دارنده چک سه راه اصلی برای مطالبه وجه چک دارد: شکایت کیفری (در مواردی که امکان جرم‌انگاری وجود دارد)، دعوای حقوقی (مطالبه وجه از طریق دادگاه حقوقی) و صدور اجراییه رسمی (وصول از طریق اجرای ثبت یا دادگستری بدون دادخواست). در ادامه هر یک از این مسیرها و شرایط آن‌ها را توضیح می‌دهیم.

قبل از هر چیز، توجه داشته باشید که مهلت‌ها اهمیت دارند: برای استفاده از امکان شکایت کیفری، دارنده باید حداکثر ظرف ۶ ماه از تاریخ سررسید چک برای دریافت وجه به بانک مراجعه کند و ظرف ۶ ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت نیز شکایت کیفری خود را به مراجع قضایی تقدیم کند. عدم رعایت این مهلت‌ها به معنی از دست رفتن امکان کیفری و تبدیل چک به حالت صرفاً حقوقی است. همچنین بررسی کنید که چک شما در سامانه صیاد ثبت شده باشد؛ در غیر این صورت فقط مسیر حقوقی برای شما میسر است.

شکایت کیفری چک برگشتی (چک کیفری)

پیگیری کیفری به این معناست که صادرکننده چک به اتهام صدور چک بلامحل تحت تعقیب جزایی قرار می‌گیرد. این گزینه به دلیل شدت عمل (احتمال حبس) معمولاً فشار بیشتری برای وصول وجه به وجود می‌آورد، اما قانونگذار برای آن شرایط و استثنائات خاصی تعیین کرده است. شرایط اصلی که یک چک قابل شکایت کیفری باشد عبارت‌اند از:

  • مهلت‌های قانونی رعایت شده باشد: همان‌طور که ذکر شد، دارنده باید حداکثر ظرف ۶ ماه از تاریخ چک، گواهی عدم پرداخت را دریافت کند و حداکثر ظرف ۶ ماه پس از صدور گواهی، شکایت خود را ثبت کند. در غیر این صورت، حق شکایت کیفری ساقط می‌شود.
  • چک جنبه تضمینی یا مشروط نداشته باشد: اگر چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی صادر شده باشد (اصطلاحاً چک ضمانتی یا امانی) یا پرداخت وجه آن منوط به شرطی بوده باشد، در این حالت قابلیت شکایت کیفری ندارد. قانون صراحتاً ذکر کرده صدور چک بابت تضمین یا مشروط، در صورت اثبات، از شمول جرم چک بلامحل خارج است. به عنوان مثال، اگر روی چک یا در قرارداد مربوطه ذکر شده باشد که چک بابت ضمانت قرارداد است، تنها می‌توانید از راه حقوقی اقدام کنید.
  • سایر موارد استثنا: چک‌های سفیدامضاء (که صادرکننده فقط امضا کرده و سایر قسمت‌ها را خالی گذاشته است) جنبه کیفری ندارند. همچنین اگر تاریخ واقعی صدور چک مقدم بر تاریخ درج‌شده روی چک باشد (مثلاً چک را امروز صادر کرده ولی عمداً تاریخ آینده روی آن نوشته باشد که بیش از واقع جلوتر است)، یا چک بدون تاریخ تحویل شده و بعداً تاریخ‌گذاری شده، در این موارد هم شکایت کیفری ممکن نیست. در نهایت اگر صادرکننده قبل از شکایت کیفری وجه چک را نقداً بپردازد یا رضایت دارنده را جلب کند، دیگر نمی‌توان شکایت کیفری علیه او مطرح کرد.

در صورتی که هیچ‌یک از موانع فوق وجود نداشته باشد، شما می‌توانید با در دست داشتن اصل گواهی عدم پرداخت، شکایت کیفری خود را در دادسرا/دادگاه کیفری ثبت کنید. مرجع صالح معمولاً دادسرای محل وقوع بانک برگشت‌دهنده چک یا محل اقامت صادرکننده است (بر اساس رأی وحدت رویه، صلاحیت محلی را می‌توان بر سه اساس تعیین کرد). پس از ثبت شکایت، پرونده به جریان می‌افتد و ممکن است برای صادرکننده چک قرار ممنوع‌الخروجی یا توقیف اموال به عنوان تأمین خواسته صادر شود.

در خصوص شکایت کیفری چک کیفری با مطالعه این مقاله بیشتر بدانید.

مجازات صدور چک بلامحل در صورت محکومیت کیفری، بسته به مبلغ چک متفاوت است. طبق ماده ۷ قانون صدور چک (اصلاحی ۱۳۸۲):

  • برای چک‌های با مبلغ کمتر از ۱۰ میلیون ریال (یک میلیون تومان): حداکثر شش ماه حبس.
  • برای مبالغ از ۱۰ تا ۵۰ میلیون ریال: شش ماه تا یک سال حبس.
  • برای مبالغ بیش از ۵۰ میلیون ریال: یک تا دو سال حبس، به‌علاوه محرومیت از داشتن دسته‌چک به مدت دو سال

لازم به ذکر است که با حذف جنبه عمومی جرم چک (از سال ۱۳۷۵ به بعد)، تعقیب کیفری صرفاً با شکایت شاکی خصوصی انجام می‌شود و در صورت رضایت شاکی، تعقیب و مجازات متوقف خواهد شد. بنابراین هدف شکایت کیفری بیشتر فشار قانونی برای وصول پول است تا مجازات مجرم. در عمل معمولاً در طی رسیدگی کیفری، صادرکننده برای جلوگیری از صدور حکم حبس تلاش می‌کند بدهی را تسویه و رضایت دارنده چک را جلب کند.

مطالبه وجه چک (اقدام حقوقی)

اگر چک شما قابلیت کیفری نداشت (به دلایل گفته‌شده) یا نخواستید از مسیر کیفری بروید، می‌توانید از طریق دادگاه حقوقی وجه چک را مطالبه کنید. این مسیر یک دعوای حقوقی عادی برای دریافت طلب شماست. برای این کار باید دادخواستی به دادگاه صالح تقدیم کنید. مرجع صالح حقوقی بر اساس مبلغ چک تعیین می‌شود: طبق قانون شوراهای حل اختلاف، اگر مبلغ چک تا سقف ۲۰ میلیون تومان باشد رسیدگی با شورای حل اختلاف محل انجام می‌شود و برای مبالغ بالاتر، باید در دادگاه حقوقی (دادگاه عمومی حقوقی) طرح دعوی کنید. همچنین از نظر محل طرح دعوی، معمولاً دادگاه محل اقامت خوانده (صادرکننده) یا محل وقوع بانک برگشت‌دهنده می‌تواند صالح باشد.

در دعوای حقوقی، شما به عنوان خواهان باید گواهی عدم پرداخت و اصل چک (یا گواهی جانشین آن) را به دادگاه ارائه دهید تا طلب خود را اثبات کنید. مزیت اقدام حقوقی این است که علاوه بر اصل مبلغ چک، می‌توانید خسارت تأخیر تأدیه را نیز مطالبه نمایید. مطابق قانون، از تاریخ سررسید چک تا روز پرداخت، بر اساس نرخ تورم اعلامی بانک مرکزی، خسارت تاخیر به وجه چک تعلق می‌گیرد که دادگاه در حکم خود لحاظ می‌کند. (طبق رأی وحدت‌ رویه شماره ۸۱۲ سال ۱۴۰۰، مبنای محاسبه این خسارت، تاریخ مندرج در چک است، نه تاریخ مطالبه).

رسیدگی حقوقی ممکن است زمان‌بر باشد، اما در نهایت منجر به صدور حکم قطعی پرداخت وجه چک به انضمام خسارات قانونی می‌شود. پس از صدور حکم و قطعیت آن، اگر محکوم‌علیه (صادرکننده) ظرف مهلت تعیین‌شده پرداخت نکند، می‌توانید از دادگاه تقاضای اجرای حکم کنید. در مرحله اجرای حکم، اموال محکوم‌علیه شناسایی و توقیف می‌شود و حتی امکان جلب (بازداشت) او نیز طبق قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی وجود دارد، مگر اینکه اعسار خود را ثابت کند. به علاوه، تا زمان پرداخت محکوم‌به، محکوم‌علیه می‌تواند ممنوع‌الخروج شود.

نکته کاربردی: در دعوای حقوقی می‌توان علاوه بر صادرکننده، علیه ظهرنویسان چک (انتقال‌دهندگان قبلی) نیز طرح دعوی کرد، زیرا چک یک سند تجاری با مسئولیت تضامنی است. اما در روش اجرایی مستقیم (که در ادامه توضیح داده می‌شود)، فقط صادرکننده (و صاحب حساب) طرف اجرا قرار می‌گیرند. بنابراین اگر چک از طریق چند نفر پشت‌نویسی شده و به شما رسیده باشد، برای مطالبه از ظهرنویس‌ها باید مسیر دادخواست حقوقی را انتخاب کنید.

در خصوص مطالبه وجه چک بیشتر بدانید.

وصول وجه چک از طریق اجراییه (ثبت و دادگستری)

سومین روش، استفاده از ویژگی سند لازم‌الاجرا بودن چک است. قانون صدور چک و مقررات ثبتی این امکان را فراهم کرده‌اند که بدون نیاز به طرح دعوای دادگستری و صدور حکم، مستقیماً بر اساس چک برگشتی اجراییه صادر شود. دو مسیر برای این اقدام وجود دارد:

  1. اجرای ثبت: مطابق ماده ۲ قانون صدور چک، چک‌های برگشتی در حکم اسناد لازم‌الاجرا هستند. بدین معنی که دارنده چک می‌تواند با ارائه اصل چک و گواهی عدم پرداخت به اداره اجرای اسناد رسمی (زیرمجموعه سازمان ثبت اسناد) تقاضای صدور اجراییه کند. اداره اجرا پس از تطبیق امضای چک با نمونه امضای بانک (که معمولاً در گواهی عدم پرداخت توسط بانک تصدیق می‌شود)، اجراییه را علیه صادرکننده صادر و به او ابلاغ می‌کند. صادرکننده ظرف ۱۰ روز از ابلاغ فرصت دارد بدهی را بپردازد یا رضایت شما را جلب کند؛ در غیر این صورت، اداره اجرا به درخواست شما اموال وی را توقیف خواهد کرد. مزیت اجرای ثبت سرعت نسبی آن است (نیازی به حکم دادگاه نیست)، اما در این روش خسارت تأخیر به مبلغ چک تعلق نمی‌گیرد و فقط اصل وجه و هزینه‌های اجرایی وصول می‌شود. همچنین نمی‌توان ظهرنویسان را در اجرای ثبت طرف قرار داد.
  2. اجراییه دادگاه (ماده ۲۳ قانون جدید صدور چک): طبق اصلاحیه ۱۳۹۷، امکان صدور اجراییه از طریق دادگاه نیز فراهم شده است. ماده ۲۳ قانون صدور چک به دارنده اجازه می‌دهد بدون طرح دعوا، از دادگاه صالح تقاضای صدور اجراییه نماید. شرایط آن مشابه حالت کیفری است: چک نباید مشروط یا بابت تضمین باشد و گواهی عدم پرداخت نیز ناشی از دستور عدم پرداخت نباشد. در این روش، دادگاه پس از بررسی درخواست و احراز شرایط، علیه صادرکننده (و صاحب حساب) اجراییه صادر می‌کند. ابلاغ و مهلت پرداخت هم همان ۱۰ روز است. اگر در این مدت بدهی پرداخت نشود، اجرای احکام دادگستری اقدامات لازم را طبق قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی انجام می‌دهد؛ از جمله امکان جلب و ممنوع‌الخروجی محکوم‌علیه نیز وجود دارد. ویژگی این روش آن است که توقیف عملیات اجرایی تقریباً غیرممکن است مگر در صورت اثبات جعل یا ارائه تأمین مناسب به تشخیص دادگاه. به علاوه، همانند اجرای ثبت، مطالبه خسارت تأخیر تادیه در این روش امکان‌پذیر نیست.

هر دوی این مسیرهای اجرایی به شما اجازه می‌دهند سریع‌تر به نتیجه برسید، مشروط بر اینکه صادرکننده مال یا حساب قابل توقیفی داشته باشد. اگر او مالی برای توقیف معرفی نکند و شما هم سراغی از اموالش نداشته باشید، ممکن است نهایتاً مجبور شوید از طریق دادگاه و با درخواست اعسار تکلیف وصول طلب را مشخص کنید. با این حال، وجود این گزینه‌های اجرایی باعث شده دارنده چک دست بازتری برای احقاق حق خود داشته باشد.

تفاوت چک کیفری و چک حقوقی

در ادبیات حقوقی و بازار کسب‌وکار، اصطلاح «چک کیفری» و «چک حقوقی» زیاد به گوش می‌خورد. به طور خلاصه، چک کیفری به چکی گفته می‌شود که تحت شرایط قانونی می‌توان بابت آن شکایت کیفری کرد و صادرکننده را مستقیماً با مجازات کیفری (حبس یا جزای نقدی) مواجه نمود. در مقابل، چک حقوقی چکی است که به هر دلیل امکان تعقیب کیفری برای آن وجود ندارد و صرفاً از طریق حقوقی (دادخواست یا اجرای ثبت/دادگاه) قابل مطالبه است.

تفاوت این دو حالت در عواقب و تشریفات آن‌هاست:

  • برای چک کیفری، دارنده باید شرایط قانونی ذکر‌شده (مهلت‌های ۶ماهه، غیرتضمینی بودن و غیره) را رعایت کرده باشد. در صورت موفقیت در شکایت کیفری، صادرکننده ممکن است محکوم به حبس شود. هرچند معمولاً صدور حکم کیفری خود عاملی برای تسریع در پرداخت وجه است، چرا که محکومان اغلب برای جلوگیری از زندان بدهی را می‌پردازند یا با شاکی صلح می‌کنند.
  • در چک حقوقی، شما جرمی را اثبات نمی‌کنید بلکه صرفاً طلب مالی خود را مطالبه می‌نمایید. مجازاتی مانند حبس در کار نیست و صدور حکم به پرداخت پول نهایت نتیجه است. البته اگر بعد از صدور حکم قطعی، محکوم‌علیه از پرداخت امتناع کند، ممکن است طبق قانون مدنی بازداشت شود (زندانی شدن به عنوان محکوم‌ علیه مالی در صورت عدم اثبات اعسار)، ولی این حبس جنبه کیفری جرم صدور چک ندارد، بلکه به خاطر عدم اجرای حکم دادگاه است.
  • یک تفاوت مهم دیگر مدت زمان و هزینه رسیدگی است. شکایت کیفری معمولاً سریع‌تر رسیدگی می‌شود (چون جنبه جزایی دارد) و هزینه کمتری (عدم نیاز به پرداخت هزینه دادرسی سنگین) برای شاکی دارد. در دعوای حقوقی باید هزینه دادرسی بر اساس مبلغ چک پرداخت شود و روند رسیدگی ممکن است طولانی‌تر باشد. در مقابل، مزیت مسیر حقوقی امکان مطالبه خسارات و بهره قانونی است که در شکایت کیفری مستقیماً قابل مطالبه نیست.

با توجه به این تفاوت‌ها، توصیه می‌شود دارندگان چک در صورت واجد شرایط بودن، ابتدا از مسیر کیفری اقدام کنند تا ضمن فشار قانونی بر صادرکننده، بتوانند سریع‌تر به حق خود برسند. اگر شرایط یا تمایل به اقدام کیفری نبود، روش‌های حقوقی و اجرایی موجود است که البته ممکن است زمان بیشتری ببرد اما در نهایت منجر به وصول طلب (یا حداقل حکم قطعی برای آن) خواهد شد.

نکات مهم هنگام پیگیری چک برگشتی

در پایان، به چند توصیه عملی و نکته مهم در مورد چک‌های برگشتی توجه کنید:

  • مهلت‌ها را از دست ندهید: اگر می‌خواهید از مزایای کیفری یا اجراییه فوری استفاده کنید، حتماً ظرف ۶ ماه چک را برگشت بزنید و شکایت را نیز در ۶ ماه اول پس از برگشت ثبت کنید. پس از این مدت، چک شما صرفاً یک سند طلب عادی است.
  • ثبت سامانه صیاد را بررسی کنید: چک‌های جدید حتماً باید در سامانه صیاد ثبت شده باشند. در صورت برگشت چک، کد رهگیری در گواهی عدم پرداخت اهمیت حیاتی دارد. چک ثبت‌نشده را نیز می‌توانید پیگیری کنید ولی تنها از راه دادخواست حقوقی؛ بنابراین اگر چکی دست شماست که در سامانه ثبت نشده، بدانید که نمی‌توانید علیه صادرکننده آن شکایت کیفری تنظیم کنید.
  • اصل مدارک را حفظ کنید: تا زمانی که طلب خود را کامل وصول نکرده‌اید، گواهی عدم پرداخت و در صورت وجود، اصل چک یا لاشه چک را نگهداری کنید. اگر با صادرکننده به توافقی رسیدید که خارج از دادگاه مبلغی را پرداخت کند، دریافت و تسویه را حتماً مکتوب کنید و ترجیحاً رضایت‌نامه رسمی در دفترخانه تنظیم شود تا در رفع سوءاثر چک کمک کند.
  • تفاوت هزینه‌ها: اقدام از طریق اجرای ثبت یا ماده ۲۳ دادگاه ممکن است هزینه کمتری نسبت به دادخواست حقوقی داشته باشد (چون هزینه دادرسی کامل ندارد)، اما اگر احتمال می‌دهید پرونده طولانی شود و ارزش چک زیاد است، شاید دادخواست حقوقی به دلیل تعلق گرفتن خسارت تأخیر به صرفه‌تر باشد. این بستگی به اوضاع اقتصادی (نرخ تورم) و مدت زمان پیش‌بینی‌شده برای وصول دارد.
  • مشورت حقوقی بگیرید: هرچند این مقاله تلاش کرد به زبان ساده نکات قانونی را بیان کند، اما هر پرونده جزئیات خودش را دارد. در صورت پیچیدگی اوضاع (مثلاً دفاعیات خاص صادرکننده، ادعای مفقودی یا جعلیت چک، درگیر بودن ضامن یا ظهرنویس و غیره)، مشاوره با یک وکیل مجرب در زمینه چک می‌تواند از اشتباهات جلوگیری کرده و بهترین راهکار را پیش پای شما بگذارد.

در مجموع، قانون جدید صدور چک با اصلاحات ۱۳۹۷ و پس از آن، تلاش کرده صدور چک را سامان‌دهی کند و احتمال برگشت خوردن چک را کاهش دهد. گواهی عدم پرداخت اکنون نقشی کلیدی در پیگیری چک برگشتی دارد و بدون آن هیچ اقدام قانونی ممکن نیست. با اطلاع از حقوق خود و رعایت نکات گفته‌شده، می‌توانید در صورت مواجهه با چک بلامحل، مسیر درست و سریعی را برای احقاق حق خود انتخاب کنید و از ابزارهای قانونی (اعم از کیفری، حقوقی یا اجرایی) بهره ببرید.


گواهی عدم پرداخت چک مهم‌ترین مدرک برای پیگیری چک برگشتی است. در این مطلب با شرایط صدور، ضمانت‌ اجراهای حقوقی و کیفری، اصلاحات جدید قانون چک و نکات کاربردی برای کسبه و مردم آشنا می‌شوید.

پست های مرتبط

نظرات:

هنوز نظری برای این پست ثبت نشده است.

نظر بدهید

تلفن شما منتشر نخواهد شد. قسمتهای مورد نیاز علامت گذاری شده اند *